Βαρχέλι: Αποκλιμάκωση από την Τουρκία αλλά οι λόγοι που διατηρούν στάσιμη την ενταξιακή διαδικασία παραμένουν

Το πακέτο εκθέσεων για τη διεύρυνση για τα κράτη των Δυτικών Βαλκανίων και την Τουρκία παρουσίασε το απόγευμα της Τρίτης στην Επιτροπή Εξωτερικών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο ο Επίτροπος αρμόδιος για θέματα Διεύρυνσης και Γειτονίας, Όλιβερ Βαρχέλι.

Ανασκοπώντας τις εξελίξεις στις σχέσεις της ΕΕ με την Τουρκία, ο κ. Βαρχέλι υπενθύμισε πως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλωσόρισε την αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο και έστειλε το μήνυμα πως η ΕΕ είναι έτοιμη να συνεργαστεί κατά τρόπο σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο σε τομείς κοινού ενδιαφέροντος σε τομείς κοινού ενδιαφέροντος.

Πρόσθεσε πως η Κομισιόν προχωρεί με ενέργειες στη βάση αυτών των οδηγιών, και πως ήδη ξεκίνησαν οι πρώτοι Διάλογοι Υψηλού Επιπέδου.

Επίσης, συνέχισε, ενισχύθηκε ο διάλογος για την αντιμετώπιση των εμποδίων στο εμπόριο που εμποδίζουν τη λειτουργία της Τελωνειακής Ένωσης, ενώ καλωσόρισε την επικύρωση της Συμφωνίας των Παρισίων από την Άγκυρα.

Ωστόσο, τόνισε, η Τουρκία δεν έχει απαντήσει στις ανησυχίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την επιδείνωση της κατάστασης στο κράτος δικαίου, τα θεμελιώδη δικαιώματα και την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης.

Όπως είπε, τα υποκείμενα προβλήματα που έχουν προκαλέσει στασιμότητα στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας παραμένουν.

Ο κ. Βαρχέλι αναφέρθηκε και στο μεταναστευτικό, σημειώνοντας πως η Κοινή Δήλωση ΕΕ - Τουρκίας του 2016 συνεχίζει να επιφέρει αποτελέσματα και πως η Τουρκία παίζει σημαντικό ρόλο στη μείωση των μεταναστευτικών ροών στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ φιλοξενεί τον μεγαλύτερο πληθυσμό προσφύγων στον κόσμο.

Όπως είπε, η Κομισιόν έχει προτείνει την παροχή επιπρόσθετων 3 δισεκατομμυρίων σε πρόσφυγες και τις κοινότητες που τους φιλοξενούν στην Τουρκία, κάτι που θα επιστρέψει στη συνέχιση των πρωτοβουλιών της ΕΕ στην περιοχή, ειδικά στα ανατολικά σύνορα της Τουρκίας.

Στην παρέμβασή του, ο κ. Βαρχέλι προχώρησε σε μια σύντομη ανασκόπηση και των ενταξιακών διαπραγματεύσεων και των προοπτικών ένταξης με όλες τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, μετά και την επαναδιατύπωση της ευρωπαϊκής προοπτικής της περιοχής στην Διακήρυξη του Μπρντο.

Αναφέρθηκε επίσης στην νέα μεθοδολογία για τις ενταξιακές και πως έχει αποφασιστεί πως επιπρόσθετα κονδύλια στο πλαίσιο του προενταξιακού χρηματοδοτικού εργαλείου θα αφιερωθούν στο κράτος δικαίου.

Τόνισε πως αν οι χώρες της περιοχής προχωρήσουν με τις μεταρρυθμίσεις που τους ζητούνται, και η ΕΕ πρέπει να κάνει τα απαραίτητα βήματα, επισημαίνοντας πως η καθυστέρηση που σημειώνεται στην περίπτωση της Αλβανίας και της Βορείου Μακεδονίας έχει ήδη πλήξει την αξιοπιστία της ΕΕ.

Αναφορές στην Κύπρο

Συγκεκριμένες αναφορές στις εξελίξεις στο Κυπριακό που επηρεάζουν τις σχέσεις ΕΕ - Τουρκίας περιέχονται στο κείμενο της έκθεσης της Κομισιόν για τις ενταξιακές της Τουρκίας.

Συγκεκριμένα, η έκθεση αναφέρεται στις εντάσεις που προκάλεσαν «συνεχιζόμενες και νέες μη εγκεκριμένες Τουρκικές έρευνες για υδρογονάνθρακες» στις θαλάσσιες ζώνες της Κύπρου και της Ελλάδας το δεύτερο μισό του 2020, και στην επέκταση, τον Νοέμβριο, του νομικού πλαισίου για περιοριστικά μέτρα σε σχέση με τις ενέργειες αυτές.

Όπως σημειώνεται, μετά την καταδίκη των ενεργειών αυτών από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Δεκέμβριο του 2020, οι εντάσεις στην περιοχή μειώθηκαν στις αρχές του 2021 μεταξύ άλλων με το τέλος των παράνομων τουρκικών γεωτρήσεων.

Τον Μάρτιο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έδωσε εντολή για προώθηση της συνεργασίας κατά τρόπο σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο, και τον Ιούνιο επανέλαβε την στήριξή του σε λύση στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ.

Σε σχέση με τις «μονομερείς ενέργειες της Τουρκίας» στην περίκλειστη πόλη των Βαρωσίων, γίνονται αναφορές σε «απαράδεκτες δηλώσεις» από τον Τούρκο Πρόεδρο και τον Τ/Κ ηγέτη τον Ιούλιο του 2021, και επαναλαμβάνεται πως η Τουρκία καλείται να αναστρέψει άμεσα τις ενέργειες της στην περιοχή, καθώς και «να στηρίξει ενεργά τις διαπραγματεύσεις για μια δίκαιη, συνολική και βιώσιμη διευθέτηση του Κυπριακού στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών» και των ευρωπαϊκών αρχών.

Στην έκθεση γίνεται αναφορά και στην συνεχιζόμενη άρνηση της Τουρκίας να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία παρά τις εκκλήσεις του Συμβουλίου και της Κομισιόν, και την μη συμμόρφωση της με τις υποχρεώσεις της απέναντι σε όλα τα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου.

Όπως προστίθεται, η Τουρκία συνεχίζει να θέτει βέτο στην αίτηση της Κύπρου να ενταχθεί σε διεθνείς οργανισμούς όπως τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).

Γίνεται επίσης εκτενής αναφορά στην κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς και στην επανέναρξη των διερευνητικών επαφών Τουρκίας - Ελλάδας στις αρχές του 2021 οι οποίες «πρέπει να παραμείνουν πολύτιμο κανάλι επικοινωνίας μεταξύ των δύο πλευρών ώστε να βρουν κοινό έδαφος για να αρχίσουν διαπραγματεύσεις για οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας».

Σε σχέση με τα ελληνοτουρκικά αναφέρεται επίσης ότι η πιθανότητα επέκτασης των χωρικών υδάτων της Ελλάδας στα 12 ναυτικά μίλια στο Αιγαίο παραμένει σημείο τριβής καθώς εξακολουθεί να ισχύει η απόφαση της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης πως κάτι τέτοιο θα θεωρείτο casus belli.

Σημειώνεται ακόμα πως Ελλάδα και Κύπρος συνεχίζουν να καταγγέλλουν επανειλημμένες παραβιάσεις και στρατιωτικοποίηση των χωρικών υδάτων και του εναέριου χώρους από την Τουρκία.

Υπογραμμίζεται πως η Τουρκία θα πρέπει να αποφύγει απειλές και πράξεις που να πλήττουν τις σχέσεις καλής γειτονίας, να εξομαλύνει τις σχέσις με την Κυπριακή Δημοκρατία και να σεβαστεί την κυριαρχία όλων των κρατών μελών, καθώς και να απέχει από παράνομες έρευνες για υδρογανάνθρακες στις θαλάσσιες ζώνες άλλων χωρών.